همشهری آنلاین _ شهره کیانوش راد: یا سعی کنید تعداد ظروف یکبار مصرفی را که در منزل، مهمانی یا محیط کار استفاده می‌کنید کاهش دهید؟ این کارها جدا از صرفه اقتصادی، قدم‌های کوچکی برای حفاظت از محیط‌زیست به شمار می‌رود. آموزش به شهروندان و افزایش مشارکت خانواده‌ها موضوعی است که در قالب طرح «همگام سلامت» در مناطق اجرا می‌شود. «فرزانه طیب» دبیر کانون محیط‌زیست محله بهرود یکی از فعالان محیط‌زیست منطقه ۲ است. او با ارائه چند راهکار ساده در طرح همگام سلامت که با مشارکت کانون‌های فعال اداره سلامت منطقه ۲ برگزار شد، نشان داد که با مشارکت اهالی محله‌ها و تغییر سبک زندگی می‌توان برای حفظ محیط‌زیست قدم برداشت.
طیب، دبیر کانون محیط‌زیست محله بهرود همراه شدن خانواده‌ها با طرح‌های کاهش پسماند را به منزله قدمی‌های کوچکی برای تغییر سبک زندگی می‌داند. او که بیش از ۲۰ سال است در زمینه محیط‌زیست فعالیت می‌کند می‌گوید: «در کانون محیط‌زیست منطقه ۲ سعی کردیم با تغییر بینش و سبک زندگی و از راه آموزش به داوطلبان آنها را با برنامه‌های حفظ محیط‌زیست همراه کنیم. یکی از کارهای ساده‌ای که انجام دادیم این بود که از داوطلبان خواستیم تعداد کیسه‌های نایلونی را که برای بسته‌بندی مواد غذایی استفاده می‌کنند بشمارند و از آنها خواستیم تا آن تعداد را به حداقل برسانند. فرض را بر این گذاشتیم که اگر هرکدام از ما ۳ کیسه پلاستیکی کمتر مصرف کنیم تا چه میزان می‌توانیم پلاستیک را از چرخه وارد شدن به محیط‌زیست به‌عنوان زباله خارج کنیم.»
طیب که سابقه فعالیتش در حوزه محیط‌زیست به حدود ۲۱ سال قبل برمی‌گردد می‌گوید: «مراقبت از طبیعت یکی از دغدغه‌های همیشگی من بوده و تلاش کرده‌ام نسبت به آموزش آن از راه‌های آسان اقدام کنم. یکی از این راه‌ها آموزش به کودکان بود. قبل از کرونا با کودکان در طبیعت به مشاهده از طریق حواس پرداختیم تا با موضوع اهمیت درخت، هوای سالم و نقش زباله‌ها در آلودگی محیط‌زیست آشنا شوند. کاشت نهال یکی از برنامه‌هایی بود که با کمک کودکان و همراهی مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها اجرا کردیم. کاشت نهال را بهانه‌ای برای هدیه تولد قرار دادیم تا بتوانیم ارزش کار معنوی کاشت درخت را به‌صورت ملموس برای کودکان بیان کنیم.»
- برگرداندن مواد دورریختنی به چرخه مصرف
برگزاری آموزش‌های گروهی این امتیاز را دارد که می‌توانید از تجربه‌های همدیگر استفاده کنید. طیب می‌گوید: «برای اینکه بدانیم چگونه از کمترین امکانات بیشترین بهره‌وری را به دست بیاوریم سراغ تجربه مادربزرگ‌ها رفتیم. خیلی از ما به یاد داریم که در خانه‌های قدیمی هر کالایی سریع به زباله تبدیل نمی‌شد. برای مثال در زمانی که هنوز مصرف پلاستیک مانند امروز نبود، بزرگ‌ترها حتی در مصرف پارچه هم صرفه‌جویی می‌کردند. از پرده‌های خانه قدیمی برای دوخت روتشکی و روبالشی استفاده می‌کردند و گاهی هم برای دوخت کیسه‌های پارچه‌ای به کار می‌گرفتند. هنگام خیاطی از دورریز پارچه‌ها استفاده می‌کردند و ملحفه و رومیزی‌های چهل تکه می‌دوختند. متأسفانه این دانش پنهان با مصرف‌گرایی بی‌رویه و ناآگاهانه فراموش شد.
یکی از مواردی که در آموزش و فرهنگسازی مد نظر داریم استفاده از تجاربی است که رو به فراموشی رفته است. در جلسات آموزشی شرکت‌کنندگان ۴ تا ۷۵ ساله داریم و به همین دلیل می‌توانیم ازمهارت‌ها، توانایی‌ها و تجربه‌های همدیگر استفاده کنیم. استفاده از محصولات طبیعی و کارهای هنری با تکیه بر توانمندی‌هایی که منجر به خودباوری می‌شود انگیزه خانواده‌ها را برای شرکت در دوره‌های آموزشی بیشتر می‌کند. تا اکنون بالغ بر ۱۰۰ برنامه، نشست و پاکسازی محیط، کاشت درخت و... با هدف دوستی با طبیعت انجام شده است. امیدواریم بتوانیم این برنامه‌ها را با همراهی تعداد بیشتری از خانواده‌ها اجرا کنیم.» جمع‌آوری فیلترهای سیگار با همراهی کودکان‌کار و خیابان که تحت پوشش مؤسسه رویش نهال هستند، بازدید از مزرعه خورشید، همکاری با کانون دخانیات و مؤسسه حامیان طبیعت پاک از دیگر برنامه‌هایی است که طیب از آنها صحبت می‌کند.
- دوخت کیسه‌های پارچه‌ای
«تعطیلی کلاس‌ها همزمان با همه‌گیری ویروس کرونا فرصت بیشتری را در اختیار ما قرار داد تا بتوانیم به سمت برنامه‌هایی با هدف کاهش پسماند برویم.» طیب در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «سعی کردیم آموزش‌ها را از خانه‌هایمان شروع کنیم. حلقه اول مصرف پلاستیک از خانه‌ها شروع می‌شد. با ارائه آموزش‌های ساده به دنبال این هدف بودیم که زنجیره مصرف بی‌رویه پلاستیک را قطع کنیم. دوخت کیسه‌های پارچه‌ای و در اختیار قرار دادن این کیسه‌ها به نانوایان یکی از برنامه‌هایی بود که اجرا کردیم. استفاده مجدد از مواد دورریختنی مانند ظروف خالی پنیر، شیر، مایع ظرفشویی و... موضوع دیگری بود که توسط اعضا پیگیری شد. این ظروف خالی حجم زیادی از زباله را اشغال می‌کنند؛ در حالی که با استفاده مجدد، حجم زباله کاهش می‌یابد و از طرفی می‌توانیم آنها را وارد چرخه مصرف کنیم. با توجه به جنس مواد به کار رفته در این ظروف لازم بود در این‌باره تحقیق شود تا بدانیم در چه زمینه می‌توانیم از آنها استفاده کنیم. برای مثال آیا استفاده مجدد از ظرف شیر یا پنیر برای نگهداری مواد غذایی مناسب است یا نه؟ بعد از بررسی و مشخص شدن نتیجه تحقیق، اطلاعات را در اختیار داوطلبان قرار می‌دهیم تا آنها به گروه‌های هدف آموزش دهند.»
- موفقیت طرح‌های محله‌محور
«پریسا افشارزاده» تسهیلگر طرح همگام سلامت منطقه ۲ می‌گوید: «طرح همگام سلامت با همکاری ۱۱ کانون فعال منطقه ۲ اجرا شده است. از هر کانون ۲ نفر و در مجموع ۲۲ نفر از سوی کارشناس اداره سلامت منطقه به ما معرفی شدند. آموزش‌های تسهیلگری از طریق نرم‌افزار دورادور و طی ۱۰ جلسه به شرکت‌کنندگان ارائه شد. هرکدام از شرکت‌کنندگان با تشکیل گروه‌های ۷ نفره آموزش‌ها را به‌صورت عملی اجرا می‌کردند. در این دوره‌های آموزشی، داوطلبان با مباحث کلی نحوه جلب مشارکت شهروندان، تشکیل گروه، جلب سرمایه و... آشنا می‌شدند. ارتباط مستقیم با شهروندان در محله‌ها یکی از نقاط مثبت این طرح است. وقتی هر فرد طرح‌های سلامت محور را از خانه و محله خود شروع کند به‌طور قطع نتایج مثبتی به دنبال خواهد داشت. همزمان با تشکیل کلاس‌های مجازی، شرکت‌کنندگان فعالیت‌های عملی خود را در محله‌ها شروع کردند و ایده‌های خلاقانه را در هر حوزه ارائه می‌دادند. کانون اهدای خون، دیابت، مبارزه با دخانیات و محیط‌زیست از کانون‌های فعال در طرح همگام سلامت بودند و کانون محیط‌زیست با تمرکز بر موضوع کاهش پلاستیک، ایده‌های خلاقانه را با مشارکت اعضا ارائه داد.»
- حافظ محیط‌زیست‌مان باشیم
محیط‌زیست سازمان ملل متحد(یونپ) معتقد است هرکدام از ساکنان زمین می‌توانند گام‌های مؤثری برای حفاظت از آن بردارند. با ۱۰ کار ساده که می‌توان به راحتی آنها را از خانه‌های خود شروع کنیم آشنا شوید:
۱ـ سعی کنید یک روز در هفته از رژیم غذایی گیاهی استفاده کنید. با این کار پس از یک سال میزان کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای توسط هر نفر با بیرون نیاوردن خودرو از منزل به مدت یک ماه برابری می‌کند.
۲ـ بلیت کاغذی را حذف و از بلیت الکترونیکی استفاده کنید.
۳ـ لوله‌های آب دارای نشتی را تعمیر کنید تا سالانه به‌صورت میانگین از هدر رفتن حدود ۴۰ هزار لیترآب در دسترس جلوگیری شود.
۴ـ اگر لامپ‌های کم‌مصرف جایگزین لامپ‌های معمولی شود، در صرفه‌جویی ۷۵درصدی در مصرف برق مشارکت کرده‌اید.
۵ـ وسایل و ابزارهای الکترونیکی کهنه زباله نیستند. آنها را دور نیندازید و از قطعات آنها استفاده کنید.
۶ـ برای انجام برخی کارها از تردد غیرضروری به‌خصوص با وسیله شخصی خودداری کنید.
۷ـ از قمقمه و بطری‌های دائمی برای مصرف آب استفاده کنید تا میزان مصرف پلاستیک کمتر شود.
۸ـ شیشه و آلومینیوم را به مراکز بازیافت تحویل دهید.
۹ـ در صورت امکان با استفاده از دوچرخه به محل کار خود بروید. در ازای هر کیلومتر مسافت، زمین را از شر ۲۵۰ گرم کربن خلاص می‌کنید.
۱۰ـ از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی استفاده نکنید تا علاوه بر کاهش مصرف پلاستیک، ۲۶۰گونه جانوری از خطر مرگ ناشی از خوردن زباله‌های پلاستیکی وگیر افتادن در آنها نجات پیدا کنند.
نظر شما